Το σούβλισμα του αρνιού το Πάσχα είναι ένα από τα παλαιότερα ελληνικά
έθιμα με ρίζες μάλιστα, στην αρχαία Ελλάδα. Το ηρωικό γύρισμα του
αρνιού στη σούβλα αποτελεί κατεξοχήν έθιμο της Ρούμελης και της Πελοποννήσου που έχει όμως, υιοθετηθεί και από άλλες περιοχές, και είναι το κατεξοχήν πασχαλιάτικο έθιμο.
Σε όλη την Ελλάδα το αρνάκι αλλά και το κατσικάκι εκείνη την ημέρα
έχουν την τιμητική τους. Το κάθε μέρος της Ελλάδας έχει τα δικά του
ήθη και έθιμα:
- Η Λιβαδειά και οι γύρω περιοχές έχουν την τιμητική τους, εφόσον είναι τα κατ' εξοχήν μέρη όπου το σούβλισμα του οβελία γίνεται γιορτή!
Οι κάτοικοι αυτών των περιοχών συνηθίζουν να στήνουν σε σειρά
υπαίθριες σούβλες και συγκεντρώνονται για να τις «γυρίσουν» πίνοντας και
τσιμπώντας για ώρες.
Είναι ένα έθιμο που έλκει την καταγωγή του από τον περασμένο
αιώνα και όχι μόνο δεν ξεθωριάζει με το πέρασμα του χρόνου, αλλά
ζωντανεύει όλο και περισσότερο, καθώς οι νεότερες γενιές συμμετέχουν με
ιδιαίτερο μεράκι και κέφι, τόσο στην προετοιμασία του λάκκου και το
σούβλισμα, όσο και στο πασχαλινό γλέντι που ακολουθεί.
Ο "Λάκκος" είναι το μέρος στο οποίο στήνεται η ψησταριά ανήμερα της Ανάστασης, στους κήπους των σπιτιών, στα ξέφωτα κάθε γειτονιάς ή ακόμη και στο δρόμο. Εκεί θα συγκεντρωθούν σε μεγάλες παρέες οι πιστοί πριν αρχίσει το μεγάλο γλέντι. Αμέσως μετά τη λειτουργία της Ανάστασης και πριν καλά – καλά ξημερώσει, οι Λειβαδίτες βρίσκονται στο πόδι για την ετοιμασία της φωτιάς. Ένας από την παρέα, κάνοντας το σταυρό του, βάζει φωτιά στο σωρό, με τη λαμπάδα της Ανάστασης. Οι φλόγες γρήγορα τυλίγουν τα ξύλα, αλλά με τα συχνά ραντίσματα και τα χτυπήματα, η φωτιά καταλαγιάζει, τα κλήματα δεν σταχτώνουν και σε η θράκα γίνεται ό,τι πρέπει για να υποδεχθεί τα αρνιά. Αμέσως μετά το ξημέρωμα η πόλη της Λιβαδειάς χάνεται μέσα σε σύννεφα καπνού. Στις φωτιές τοποθετούνται στους «λάκκους» πλάι στο αρνί, το κοκορέτσι και το κοντοσούβλι.
Ενώ το γύρισμα των αρνιών συνεχίζεται μέχρι το απόγευμα, η πόλη, που έχει ντυθεί στα γιορτινά της, υποδέχεται τους επισκέπτες της με μια σειρά από εκδηλώσεις, που τείνουν να γίνουν και αυτές παράδοση. Από τις 10 το πρωί, δίπλα στις πηγές της Έρκυνας, στην πανέμορφη περιοχή της Κρύας ψήνονται δεκάδες αρνιά με πρωτοβουλία του Δήμου Λεβαδέων, τα οποία προσφέρονται στους επισκέπτες της μαζί με κρασί και κόκκινα αυγά. Το γλέντι ολοκληρώνεται με λαϊκούς οργανοπαίκτες, δημοτικά τραγούδια της Ρούμελης και πολύ χορό. Το βράδυ της ίδιας μέρας στην Κεντρική Πλατεία της πόλης γίνεται νέο γλέντι στο οποίο συμμετέχουν και όλοι οι Λειβαδίτες, που στο μεταξύ έχουν κλείσει τους λάκκους τους. Το μεγάλο γλέντι της Κυριακής του Πάσχα ολοκληρώνεται με πυροτεχνήματα που πλημμυρίζουν το Βοιωτικό ουρανό και κάνουν τη νύχτα μέρα.
Πάσχα 1953
Πάσχα στην Υπάτη Φθιώτιδας
Η Ρούμελη είναι “δεμένη” με έθιμα που απευθύνονται στην καρδιά
του Έλληνα και έχουν μπολιαστεί με την παράδοση αιώνων. Στη Ρούμελη, το
ψήσιμο του οβελία είναι μια διαδικασία σχεδόν τελετουργική και γι αυτό,
πολλές φορές, συνδέεται άμεσα με το θρησκευτικό στοιχείο. Στην Υπάτη
Φθιώτιδας, οι εκδηλώσεις το Πάσχα έχουν ως επίκεντρο το προαύλιο του ναού του Αγίου Νικολάου,
όπου κάθε χρόνο συγκεντρώνονται ντόπιοι και ξένοι για να χορέψουν στους
ρυθμούς της ελληνικής δημοτικής παράδοσης. Ανήμερα το Πάσχα το βράδυ,
κι αφού έχει προηγηθεί το κάψιμο του Ιούδα στη μεγάλη φωτιά, όλοι
κατευθύνονται στην πλατεία του χωριού για τη συνέχιση του χορού. Τη
δεύτερη μέρα του Πάσχα, στα Λουτρά Υπάτης, χορεύεται ένας ιδιαίτερος χορός που έρχεται κατευθείαν από την τοπική παράδοση: ο "Κλειστός" χορός έχει τις ρίζες του στο Νεοχώρι Υπάτης. Οι εορταστικές εκδηλώσεις συνεχίζονται για δύο ακόμη ημέρες, την Τρίτη του Πάσχα στην Αγία Παρασκευή Μεξιατών και την Τετάρτη με τη μεγάλη πορεία των αντρών του χωριού μέχρι την Παναγία Αρσάλη. Οι άντρες μένουν εκεί τη νύχτα και την επομένη το πρωί παίρνουν μέρος στη Θεία Λειτουργία.
- Στην Κύθνο σερβίρονται τα «αληφόνια», άγρια πικροράδικα, αλλά και τα περίφημα «τσιμπητά» -μυζηθροπιτάκια με κανέλα και μέλι!
- Στη Ρόδο, συνηθίζουν να σφάζουν στο σπίτι τους το αρνάκι τους και το λένε Πασκάτη ή Λαμπριώτη. Το παραγεμίζουν με χοντρό σιτάρι αλεσμένο στον μύλο και το ψήνουν στον φούρνο. Το έθιμο του γεμιστού αρνιού ή κατσικιού, συνηθίζεται και στα άλλα αιγαιοπελαγίτικα νησιά όπως η Σάμος, η Ικαρία και η Λέσβος.
- Στην Κάρπαθο γίνεται στον φούρνο με ρύζι, πλιγούρι και εντόσθια.
- Στην Άνδρο, το αρνάκι ή το κατσικάκι λέγονται Λαμπριάτης και τα φτιάχνουν στον φούρνο γεμιστά με λαχανικά και ρύζι.
- Στη Σίφνο το αρνάκι ψήνεται στο «Μαστέλο», δηλαδή σε πήλινο δοχείο με άνηθο και ντόπιο κόκκινο κρασί.
- Στη Νάξο συνηθίζεται το παραδοσιακό «Μπατούδο», δηλαδή κατσικάκι γεμιστό με εντόσθια, λαχανικά, ρύζι, αυγά και τυρί ψημένο στο φούρνο.
- Στη Βόρεια Ελλάδα, δηλαδή σε Θεσσαλία, Ήπειρο, Μακεδονία, συνηθίζουν να γεμίζουν την μπόλια του αρνιού με εντόσθια και χορταρικά και να την ψήνουν στο φούρνο.
- Επίσης την τιμητική τους σε αυτές τις περιοχές έχουν οι πίτες όπως γαλατόπιτες τυρόπιτες, χορτόπιτες, με σπιτικό εννοείται φύλλο και αγνά υλικά!
Όπου και αν βρεθεί κανείς στην Ελλάδα τις ημέρες του Πάσχα το σίγουρο
είναι ότι θα περάσει εξαιρετικά και θα γνωρίσει ενδιαφέροντα ήθη και
έθιμα του τόπου μας.
Καλό Πάσχα σε όλους μας!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου