"Τσιγαρίθρες", λουκάνικα, "μπουμπάρια", "χριστόψωμα" "βασιλόψωμα"
"βασιλοκουλούρες", μπακλαβάδες και πολλά κάλαντα είναι γεμάτα τα
Χριστούγεννα και η Πρωτοχρονιά στη Ρούμελη.
Τα έθιμα ξεκινούν από την παραμονή των Χριστουγέννων και ολοκληρώνονται
μετά την Πρωτοχρονιά.
Ξεκινούν με την "χοιροσφαγή" αλλά και τον τρόπο με
τον οποίο σφάζουν τα γουρούνια και φτάνει μέχρι το "πάντρεμα της
φωτιάς". Συνοδεύονται με γλέντι, με κάλαντα και αρκετά μεγάλο
τελετουργικό.
Στα χωριά της Δυτικής Φθιώτιδας και του Δομοκού της Παρνασσίδας και της
Δωρίδας η "σφαγή των χοίρων" η λεγόμενη "χοιροσφαγή" παίρνει ένα εντελώς
διαφορετικό χαρακτήρα. Σχεδόν σε κάθε σπίτι υπάρχει γουρούνι. Οι
κάτοικοι και οι προσκεκλημένοι σε ομάδες ξεκινούν το σφάξιμο από σπίτι
σε σπίτι. Μάλιστα προσδίδουν ένα τελετουργικό στην "χοιροσφαγή". Είναι
απαραίτητο να υπάρχει φωτιά και ζεστό νερό, να υπάρχει κάρβουνο και
λιβάνι και την ώρα που γίνεται η σφαγή, η νοικοκυρά, θα πρέπει να τα
ρίξει πάνω στη σφαγή. Μάλιστα στο στόμα του χοίρου συνηθίζεται να
τοποθετούν ένα λεμόνι για να μένει ανοιχτό.
Στη συνέχεια τοποθετούν το χοιρινό ανάμεσα σε δύο ξύλα μεγάλα και
αρχίζουν το "ξεπάστωμα". Όταν τελειώσουν όλους του χοίρους της γειτονιάς
αρχίζει το γλέντι ενώ την ίδια ώρα οι νοικοκυρές ξεκινούν να φτιάξουν
λουκάνικα "τσιγαρίθρες" και "μπουμπάρια". Σε ένα μεγάλο καζάνι ρίχνουν
τμήματα από το λίπος του χοίρου που έχει και κομμάτια κρέας πάνω του, το
βάζουν στη φωτιά και αυτό αρχίζει να λιώνει. Συλλέγουν το ρευστό λίπος
σε δοχεία και ότι απομένει στο τέλος είναι "τσιγαρίθρες". Το "σβήνουν"
με καλό κρασί και είναι από τους πρώτους μεζέδες στο γλέντι.
Τα πνευμόνια, και την σπλήνα και άλλα εντόσθια μαζί με πράσο, ρύζι και
μυρωδικά οι νοικοκυρές στη Φθιώτιδα τα χρησιμοποιούν για να φτιάξουν
"μπουμπάρια". Όλη αυτή την μάζα την περνούν μέσα σε ένα έντερο και στη
συνέχεια τα βράζουν για αρκετή ώρα. Από κει και μετά μεταφέρονται στο
φούρνο για να ροδοκοκκινίσουν και αποτελούν έναν πρώτης τάξεως μεζέ για
τις επόμενες μέρες.
Τα ξημερώματα των Χριστουγέννων σε ορισμένες περιοχές όπως σε αυτές τις
Λοκρίδας το "τσικνίζουν". Μετά το τέλος της Θείας Λειτουργίας τα
ξημερώματα των Χριστουγέννων ανάβουν τις φωτιές και πριν ακόμα βγει ο
ήλιος έχουν ήδη στήσει το Χριστουγεννιάτικο τραπέζι με χοιρινά και
μεζέδες.
Στα χωριά της δυτικής Φθιώτιδας τα ξημερώματα των Χριστουγέννων
συνηθίζουν να "αρραβωνιάζουν τη φωτιά". Οι νοικοκυρές τοποθετούν στο
τζάκι ένα πολύ μεγάλο ξύλο και εκείνη την ώρα σύμφωνα με την παράδοση
ό,τι ζητήσεις μπορεί να γίνει. Βεβαίως αυτό που θα ζητήσεις πρέπει να
αφορά στα παιδιά και όχι στους παντρεμένους.
Όμως μετά τους "αρραβώνες" έχουμε το "πάντρεμα της φωτιάς" που γίνεται
τα ξημερώματα της πρωτοχρονιάς. Στο τζάκι την παραμονή της πρωτοχρονιάς
μπαίνουν δύο μεγάλα ξύλα. Ο νοικοκύρης φροντίζει να είναι ακριβώς ίδια
και να καίγονται το ίδιο. Σύμφωνα με την παράδοση τα δύο ξύλα
συμβολίζουν την αλλαγή της ημέρας αλλά και την αλλαγή του χρόνου. Η
παράδοση επιμένει ότι όποια ευχή και αν κάνει κάποιος εκείνη τη μέρα
ακόμη και κατάρα, αυτή θα πιάσει τόπο. Σε άλλες περιοχές της Φθιώτιδας
αυτό έχει αντικατασταθεί με το "σπούρνι". Ένα μικρό παιδί κάθεται
σταυροπόδι μπροστά στο αναμμένο τζάκι, ρίχνει αλάτι πάνω στη φωτιά και
κάνει διάφορες ευχές για την οικογένεια, για την υγεία, για τα σπαρτά
που σύμφωνα με την παράδοση "πιάνουν τόπο". Αποζημίωση του μικρού
παιδιού είναι το πρώτο καθι καλύτερο κομμάτι "μπακλαβά" που φτιάχνουν οι
νοικοκυρές.
Είτε με καρύδια που είναι επικρατέστερο είτε με αμύγδαλα κάθε σπίτι στην
Ρούμελη έχει το μπακλαβά του. Υπάρχει μάλιστα ανταγωνισμός στις
νοικοκυρές για το ύψος που θα έχει το γλυκό τους, το μέγεθος του ταψιού
που θα χρησιμοποιήσουν ενώ τις προηγούμενες ημέρες το ξενύχτι είναι
δεδομένο για να ανοίξουν τα χειροποίητα "φύλλα".
Μέσα σε όλα τα άλλα ξεχωρίζουν το "βασιλόψωμο" και οι "βασιλοκουλούρες"
που τρώγονται ανήμερα του Αγίου Βασιλείου, αφού από τον Αϊ Βασίλη πήρε
το όνομά του. Σε ορισμένες περιοχές εκτός από αλεύρι οι νοικοκυρές
βάζουν μέσα ρεβύθι αλεσμένο, ή ακόμη και ντόπιο καλαμπόκι. Βάζουν μέσα
βασιλικό και μυρωδικά και πάνω του δημιουργούν διάφορα σχήματα και
παραστάσεις οι οποίες έχουν σχέση με την καθημερινότητα. Αφορούν είτε
στην παραγωγή και τα χωράφια, είτε στην υγεία και τα ακίνητα είτε στην
οικογένεια. Μετά το ψήσιμο του είναι έτοιμο να κοπεί, την ώρα του
φαγητού, το μεσημέρι της Πρωτοχρονιάς.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου